Wychowanie bez frustracji

Rodzice wychowujący swoje dzieci w nurcie Rodzicielstwa Bliskości – tak jak i ja – nieraz próbują wyjaśniać, że nie jest to wychowanie bezstresowe. Zauważyłam jednak, że ich, nasze, wyjaśnienia trafiają nieraz jak kulą w płot. Myślę nad tym od jakiegoś czasu i chyba trochę już rozumiem, w czym problem.

Na własne potrzeby wymyśliłam pojęcie „wychowanie bez frustracji”, znaczyłoby mniej więcej to samo co „wychowanie bezstresowe”, ale wprowadzam inny zwrot, by zwrócić uwagę na to, czym moim zdaniem absolutnie NIE JEST wychowanie w bliskości. Ba, jestem coraz bardziej przekonana, że to „tradycyjne wychowanie” (z nagrodami i karami, podkreślaniem grzeczności itp) próbuje być wychowaniem bez frustracji. Najpierw napiszę, jak do tego doszłam.

Niedawno była u nas przez jakieś 2 godziny znajoma mojej Mamy. Pani około 50-tki, ma dorosłą Córkę. Było to nasze pierwsze spotkanie, odkąd mam Córkę. Zjadłyśmy razem śniadanie, Ania na początku trochę nie chciała rozmawiać z nową osobą, musiałam Ją ponosić na rękach, poprzytulać, ogarnąć. Potem jakoś się to poukładało, ja rozmawiałam z tą Znajomą, a Ania robiła różne rzeczy. No i w pewnym momencie usłyszałam coś, co przewróciło do góry nogami moją wizję siebie samej:)

Otóż zawsze mi się wydawało, że w oczach osób spoza najbliższej rodziny jestem matką nadmiernie opiekuńczą, zbyt skoncentrowaną na dziecku, permisywną itp, itd. A tu usłyszałam: „Ty to nie jesteś wspierającą mamą”. Zszokowało mnie to, po chwili zapytałam: „Co ma Pani na myśli?”. Okazało się, że jak Ania się walnęła, to nie pobiegłam pocieszać i sprawdzać, czy wszystko ok, tylko zapytałam, czy potrzebuje pomocy. Jak się polała jogurtem, to nie pobiegłam wycierać, tylko podałam ręcznik papierowy i dalej rozmawiałam, a Ania wytarła siebie i okolice sama.

Swoją drogą moja rozmówczyni chyba poczuła, że to, co powiedziała, zabrzmiało niefajnie, bo zaczęła mi tłumaczyć, że właściwie to dobrze, że ona za dużo pomagała swojej córce i ta do dziś jest mało samodzielna.

Ja w każdym razie raczej nie wzięłam tego do siebie, za to dało mi to do myślenia i zrozumiałam wiele spraw.

Tak, moje wychowanie jest wychowaniem z frustracją. Nie ma u nas tak, że nic się nie stało. Nigdy nie używam tego sformułowania, bo jest ono z definicji nieprawdą.

Stało się. Jak Ania się przewróci  i potłucze, to może Ją boleć. Jak coś rozwali, to jest rozwalone. Możemy spróbować naprawić, raz się uda, raz nie. Ale przecież się stało. Nie, nie wygłaszam (zwykle, czasem niestety mnie ponosi) na ten temat wykładów, nie wpędzam w poczucie winy. Ale też nie udaję, że coś to jest nic.

Często nie zgadzam się na coś, czego chce moja Córka. I Ona się wścieka. Płacze albo krzyczy, kiedyś zdarzało się, że mnie uderzyła. Jest wściekła, sfrustrowana, zawiedziona, wkurzona, smutna. Różnie. Ale jest. Stało się. Zazwyczaj nie ma to wpływu na moją decyzję. Nie zmieniam Jej pod wpływem krzyku czy płaczu mojej Córki. Ale też nie zostawiam Jej z tym samej. Nie każę Jej przestać płakać (poza momentami, kiedy nie daję rady, ale nie jestem z tego dumna), nie wmawiam, że to nic takiego, nie okłamuję, że kiedyś tam np. kupię to, czego nie zamierzam kupić, nie proponuję od razu czegoś w zamian, nie odwracam uwagi. Jestem. Przytulam, jeśli chce, pozwalam płakać albo krzyczeć (w miejscu publicznym gdy to tylko możliwe zabieram Ją poza zasięg ludzi, np. do łazienki, na dwór). Mówię o tym, co myślę, że czuje np.: „Jesteś wściekła, bo chciałabyś  jeszcze się bawić na tym placu zabaw, a ja mówię, że musimy iść”; „Smutno Ci, bo myślałaś, że kupimy jeszcze coś dla ciebie, a nie kupiliśmy” itp. Ani to odpowiada. Po chwili przestaje płakać i wszystko jest jak dawniej. Nie, że nic się nie stało, ale stało się i sobie poradziliśmy.

Tymczasem widzę, że bardziej „tradycyjne wychowanie” oczekuje, żeby nigdy nic się nie stało. Żeby nie było frustracji ani powodów do frustracji. Zawsze ma w zanadrzu jakiś instrument, który ma na celu to spowodować: odwrócenie uwagi, groźbę kary, obietnicę nagrody, pochwałę, krytykę. Byle by wmówić dziecku, że nic się nie stało i nie ma powodu czuć, że coś jest nie tak.

Pamiętam też taką scenkę z tygodnia adaptacyjnego w przedszkolu. Ania zaczęła płakać, bo nie chciała siedzieć w konkretnym miejscu jadalni (mniejsza teraz o przyczyny). Wzięłam Ją na bok, przytuliłam i słuchałam, nie mówiąc nic. Podeszła przedszkolanka i zapytała: „Jak ona tak płacze, to pani zawsze jej daje to, czego chce?”. To pytanie mnie zadziwiło. Bo przecież nic Ani nie dawałam, prócz siebie, nic nie obiecywałam, nie rozwiązywałam sytuacji, która była dla Niej trudna – przynajmniej nie wtedy. Wtedy tylko byłam. Ale musiałam zrobić coś albo czegoś nie zrobić, co spowodowało, że uznała, że ja wychowuję bezstresowo czy coś (i chyba ta łatka przylgnęła do mnie i naznaczyła negatywnie moje relacje z przedszkolem). Domyślam się, że dlatego że pozwoliłam mojej Córce wyrażać niezadowolenie. Tak dużo. Tak niewiele.

Jeszcze jedna myśl: wielu Rodziców narzeka, że dziecko coś na nich wymusza. Zwykle mnie to dziwiło, bo nie miałam poczucia, by Ania coś na mnie wymuszała. I zrozumiałam: na mnie trudno coś wymusić, bo nie boję się frustracji. Jeśli karmię prawie 4-latkę (choć już coraz rzadziej, dzieci naprawdę same się odstawiają od piersi we właściwym dla siebie czasie! Ania po prostu zaczęła zasypiać bez piersi, ale raz na parę dni jeszcze prosi i wtedy dostaje), noszę na rękach, poświęcam czas i uwagę, to robię to dlatego, że Ania tego potrzebuje, a ja chcę Jej to dać. Gdy nie mogę albo nie chcę, to nie daję – ale wiem, że ma prawo być o to wściekła, płakać albo się smucić. Przeżywać frustrację. Nie dlatego że ja tak zaplanowałam, nie dlatego że to jakoś potrzebne, bo prostu dlatego że tak jest. Życie.

Moim zdaniem rodzicielstwo oparte na więzi to przede wszystkim życie.

 

Edit (06.08.2013):

Zachęcam do przeczytania mojego nowego wpisu, który uzupełnia i może koryguje pewne treści z powyższego: A kiedy zmieniam decyzje?

I jeszcze znalazłam fajny tekst Agnieszki Stein na mniej więcej ten sam temat: Bezstresowe wychowanie